Surrealizm w grafice – dwa spojrzenia: Stasys i Stryjec

Grafika – mały format, duży przekaz

Dużo piszę o grafice w kontekście printów. Ponieważ jest to temat aktualny. Ale kiedy mówię grafika, często myślę też: grafika warsztatowa. Myślę tu o technikach druku dawnego, który obecnie żyje jeszcze w postaci grafiki artystycznej. W galerii zetknęłam się z wybitnymi artystami, o których grafiki często mam pytania i wielu zainteresowanych klientów.

Chodzi o Ryszarda Stryjca i Eidrigeviciusa Stasysa.

Twórczość Stryjca jest pełna różnorodnych inspiracji i odwołań do sztuki przeszłych epok. W jego dziełach można znaleźć zarówno motywy świeckie, jak i sakralne. Artysta często wykorzystuje sceny związane ze Starym i Nowym Testamentem, takie jak opowieści z Księgi Rodzaju czy Apokalipsy. Nie brakuje również elementów mitologicznych oraz alegorii dotyczących śmierci i przemijania. mnóstwo tu symboliki  i surrealistycznych przedstawień.

Do ulubionych tematów artysty należą jeźdźcy (jak na pierwszej grafice “Armia Poznań”) oraz przedstawienia alegoryczne, które poruszają kwestie związane z życiem, śmiercią, przemijaniem. Jeźdźcy apokalipsy, kolumny wojsk idących nieść śmierć i zniszczenie czy triumf i nowe?

Radosne oczekiwanie na przypływ w “Łodzi”, czy da owoce, czy przyniesie śmierć ? Nim to nastąpi. czy nie lepiej odwrócić głowę i żyć chwilą? Od młodości artysta związany był z Gdańskiem, stąd też w wielu pracach jego fantastyczne, biblijne i mitologiczne postaci wplecione są w motywy architektury gdańskiej jak w przypadku grafiki trzeciej.

W “Tańczącej” widać uwikłanie pozornie swobodnej, wolnej postaci pomiędzy życiem symbolizowanym przez dziecko i śmiercią (czaszka). Ten taniec nie niesie radości. Raczej jest to małpia gra w klatce przypominającej kształtem trumnę… Wymowa ponadczasowa. Alegorię można odnieść zarówno do życia w ogóle, jak i do życia w czasach pozornej wolności Polski w jakich przyszło żyć Stryjcowi. Pewnie i dziś znaleźlibyśmy wiele interpretacji w odniesieniu do życia społeczno-politycznego, ale nie brnijmy… Pozostawiam to Waszemu namysłowi.

Jeśli chodzi o formę, to wyraźnie widać zamiłowanie artysty do płynnej, lekko secesyjnej linii, która przyjmuje naturalne kształty postaci, a następnie z gracją przechodzi w geometryczne elementy kompozycji. Widać uwielbienie detalu i skrupulatność w budowaniu linią świata przedstawionego w grafikach, choć bez dosłowności. Skomplikowane na pierwszy rzut oka przedstawienia ujęte są w proste, czytelne kompozycje. Dzięki temu wydają się kompozycyjnie doskonałe. Grafiki Stryjca są bardzo dekoracyjne.

Stryjec w galeriach i muzeach

Uprawiał malarstwo, rzeźbę i ceramikę, a przede wszystkim grafikę. Ponieważ przez lata pracował przy redakcji  graficznej pism„Litery”, „Czas” i „Socjaldemokrata Gdański”. Stworzył kilka tysięcy prac.

W latach 60-tych brał udział w wielu wystawach i konkursach, gdzie zdobywał liczne nagrody i wyróżnienia głównie za swoje prace graficzne, rysunki, a później także za exlibrisy. Jego dzieła trafiły do wspaniałych prywatnych kolekcji na całym świecie. Znaleźć je można w Bibliotece Narodowej w Warszawie, bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku oraz w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Gdańsku. Jego rysunki i grafiki wielokrotnie były prezentowane na licznych wystawach zbiorowych i indywidualnych zarówno w kraju, jak i za granicą.W galeriach sztuki można nabyć jego malarstwo, rysunki i grafikę (monotypie, gipsoryty, akwaforty) w tym popularne  wówczas exlibrisy (graficzne znaki własnościowe książek) i okazjonalne karty noworoczne,  rzadziej ceramikę. Przypomnę tylko, że monotypia swoją nazwę wzięła od pojedynczej odbitki powstała na skutek wykorzystania druku płaskiego. Gipsoryt to odbitka i technika graficzna druku wypukłego, w której matryca wykonana jest z gipsu. Natomiast Akwaforta to odbitka i technika druku wklęsłego, w której metalową matrycę wytrawia się kwasem w celu uzyskania rysunku.

 Stasys zachwyca mnie podobnie jak Was. Rozczula postaciami, zaskakuję podejściem i fascynuje umiejętnością lapidarnej wypowiedzi.
W chwili kiedy piszę ten post w galerii mam tylko Exlibrisy (małe formy graficzne, tworzone do oznaczania właścicieli poszczególnych egzemplarzy książek) ale może to i dobrze, bo pozwoli mi to skupić się tu na jednym elemencie rozległej twórczości artsyty. Poza tym to właśnie od ekslibrisu, a konkretnie od udziału w Międzynarodowym Biennale Exlibrisu w Malborku w 1973r. jeszcze jako student odniósł pierwszy sukces artystyczny. Ta mała forma graficzna fascynowała go do początku lat 80-tych. Równolegle zaczął przygodę z ilustracją i plakatem odnosząc kolejne sukcesy. Tworzy wykorzystując niezwykle proste techniki rysunkowe: pastele, węgiel, gwasz. Jest bardzo wszechstronny. Tworzy też instalacje przestrzenne, happeningi, rekwizyty do scenografii, jest reżyserem, także fotografem.

Ale wróćmy do ekslibrisu

Najbardziej reprezentuje twórczość artysty pojawiającą się w galeriach –  grafika środkowa “Ex libris Albert Collart” na cześć entomologa i największego kolekcjonera ekslibrisów Alberta Collarta. Centralna postać wśród przyrody, uskrzydlona, szlachetna, czy może bardziej “szlachecka” bo wąsata twarz człowieka otwartego, zahipnotyzowanego kolekcjonera… Przedstawienia postaci Teatr Twarzy, twarze-maski w pastelach, gwaszu i grafice niezmiennie budzą zainteresowanie kolekcjonerów.

Z lewej “Ex libris Poeticis E.P.”  to przedstawienie poetyckiego szału, czy twórczego urodzaju…
Z prawej “Ex libris Kristina Bartosz Edmund Puzdrowski” również nawiązuje do literatury i pisarza jako tego, który patrząc wgłąb siebie otwiera innym drzwi do wciągającej, innej rzeczywistości.

Zapisz się do Newslettera i obserwuj po więcej, aby poszerzyć swoją wiedzę i poznawać fascynujący świat sztuki.

Zobacz także:
💡  Jak inwestować w sztukę, nie wydając fortuny? 
💡  Dlaczego warto kupować grafiki i które mają największą wartość? 
💡  7 sposobów na wyrwanie się z impasu twórczego.
💡   Dlaczego Wydawanie Inkografii jest ważne dla Rozwoju Kariery Artystycznej?
💡 5 Pejzaży, które musisz Zobaczyć! Jak Współcześni Artyści wykorzystują Światło i Perspektywę Powietrzną.